He ʻikai lava ke mahino ʻa e ongoongo maʻongoʻonga taha kuo ʻosi hokó taʻe tomuʻa mahinoʻi ʻa e palopalema ʻo e māmaní.

He ʻikai lava ke mahino ʻa e ongoongo maʻongoʻonga taha kuo ʻosi hokó taʻe tomuʻa mahinoʻi ʻa e palopalema ʻo e māmaní. 'Oku ke sio hoku kaume'a, ko kitautolu tangata 'oku tau angahala.

Kuo faiangahala kotoa pē pea ʻoku nau tōnounou ʻi he nāunau ʻo e ʻOtuá, ko e moʻoni, ʻoku ʻikai ha tangata māʻoniʻoni ʻi he māmaní ʻokú ne fai maʻu pē ʻa e leleí pea ʻoku ʻikai ke ne teitei faiangahala.

Ko 'etau angahala ko e me'a ia 'oku ne fakamavahe'i kitautolu mei he 'Otua, ko e angahala ko e kona pea ko koe mo au hoku kaume'a, kuo tau faiangahala ki he 'Otua pea 'oku taau ke tau tautea ta'engata 'i heli pea 'e pau ke fakamaau'i kitautolu 'e he 'Otua 'i he'etau ngaahi angahala tukukehe kapau 'e fakamolemole'i kitautolu 'e he 'Otua.

Ka ʻikai lava ke fakahaofi kitautolu mei heʻetau ngaahi angahalá pea mei heʻetau ʻalu ki helí, he ʻikai ke tau lava ʻo maʻu ʻa e moʻui taʻengatá mo e ʻOtuá. Ko e laumālie ʻoku faiangahala ʻe mate ia. 'Oku 'i ai 'a e taumu'a faka'osi 'e 2 ki he fa'ahinga 'o e tangata. Ko e ni’ihi ‘e ‘alu ki heli, ki he tautea ta’engata pea ko e ni’ihi te nau ma’u ‘a e mo’ui ta’engata ‘i ha langi fo’ou mo ha mamani fo’ou.

Kuo fakahaa'i mai 'a e mo'oni ko 'eni kiate kitautolu he 'i he ngaahi ta'u 'e lauiafe kuohili, na'e folofola 'a e 'Otua ko ia ko e fakatupu 'o e 'univeesi kotoa pe ki he tangata fekau'aki mo e "fakamo'ui" 'a ia 'e fanau'i mai ki mamani pea mo'ui ma'oni'oni 'o 'ikai ha angahala 'e taha.

Na'e kikite'i 'i he ngaahi ta'u 'e lauiafe kuohili 'e tamate'i 'a e tangata ni 'e hono kakai mo e kau ma'u mafai, 'o fakatatau ki he Folofola faka-Kalisitiane mo e tui na'e kikite'i 'i he ngaahi ta'u 'e laungeau kimu'a pea toki 'alo'i Ia 'e tamate'i ia pea kalusefai 'i ha kolosi pea te ne 'oatu 'ene mo'ui ko e fakalelei, ko e feilaulau ma'a 'etau ngaahi angahala.

‘Io, hoku kaume’a, ‘oku mo’oni ‘eni.Ko e tangata ko ‘eni na’e pekia ‘i he ta’u ‘e 2000 nai kuohili, na’a ne pekia ko e fakalelei ki he ngaahi angahala ‘a mamani kotoa. Naʻá Ne pekia maʻá e tokotaha kotoa pē ʻi he kuohilí, lolotongá, mo e kahaʻú. ‘A ia ko hono ‘uhinga na’a ne pekia ma’au, na’a ne fakalelei ho’o ngaahi angahala koe’uhi ke ke fakamo’ui. Naʻá Ne ʻofa ʻi he faʻahinga ʻo e tangatá ʻo aʻu ki he tuʻunga naʻá Ne pekia ai maʻanautolu kotoa ʻi ha kolosi ʻakau.

Ko e fakamo'ui ko 'eni ko e tangata ko Sisu Kalaisi, 'a ia 'oku 'asi mai ko Hono tupu'anga na'e faka'otua, ko e tangata ko 'eni ko Sisu Kalaisi na'a ne pehe ko e 'Otua tonu! ʻoku moʻoni ia. Ko e ‘Otua tonu, ko e fakatupu ‘o e ‘univeesi na’a ne hifo mai ki mamani ko e tangata mo’oni, ko e tangata kakato mo e ‘Otua kakato: ko Sisu Kalaisi. ‘A ia foki na‘e ui ko e ‘Alo ‘o e ‘Otua.

Na’e fakamo’oni’i foki ‘eni ‘e he kau sio tonu na’a nau mamata kiate Ia ‘i he ta’u ‘e 2000 kuohili, ‘oku lekooti ‘i he hisitolia na’e pekia ‘a Sisu Kalaisi ‘i hono ta’u 33 nai pea na’e fakatoka ia ‘i ha fonualoto na’e le’ohi ‘e ha kulupu ‘o e kau sotia ‘i ha ngaahi ‘aho si’i ke ‘oua na’a kaiha’asi ‘e ha taha ‘a e sino mate ‘o Sisu.

Pea 'i he 'aho hono 3 na'e fakamo'oni'i ai 'a e toetu'u 'a Sisu Kalaisi ki he mo'ui (na'e toetu'u mei he mate, ikuna'i 'a e mate.) na'e sio 'a e kakai 'e toko 500 tupu ki he toetu'u 'a Sisu Kalaisi mei he mate hili 'ene pekia ma'a mamani pea tanu.

Pea 'i he lolotonga 'o e 'aho 'e 40 na'e mamata ha kakai tokolahi ki he ha'ele hake 'a Sisu ki he langi 'i he taimi na'e tala'ofa ai 'e toe foki mai 'a Sisu Kalaisi ke fakafe'iloaki ha mamani fakafo'ou 'a ia ko e kau tui kotoa pe kia Sisu, 'a kinautolu na'a nau ma'u 'a e tui kiate Ia ko honau 'Eiki mo Fakamo'ui, mate pe mo'ui te nau ma'u ha sino fakalangilangi'i 'i he'ene foki mai, 'a e kau tui mate mo'ui hake 'o e 'a ia foki 'e, ʻE liliu ʻEne hāʻele maí pea te ne maʻu ha ngaahi sino kuo nāunauʻia pea te ne fiefia ʻi he moʻui taʻengatá ʻo taʻengata ʻi hono ikunaʻi fakaʻosi ʻo e maté mo e angahalá mo e koví.

Sai, kuo te'eki ke ha'u hoku kaume'a ko Sisu, ka te Ne ha'u, pea 'oku vave pe 'a e foki mai 'a Sisu. Ko ia, ʻokú ke mateuteu nai ki Heʻene hāʻele maí? pe 'e fakamaau'i koe ki heli koe'uhi ko e 'ikai ke ke tali 'a e fakamolemole 'o fakafou 'i he me'a na'e fai 'e Sisu ma'au?

‘Oku ke sio ki hoku kaume’a, ko au mo koe ko e kau angahala ‘oku ‘ikai ke tau lava ‘o ma’u hotau fakamo’ui. Kuo pau ke tau maʻu ia ko ha meʻaʻofa taʻetotongi mei he ʻOtuá ʻo fakafou ʻi he tui kia Sīsū Kalaisi mo e meʻa naʻá Ne faí, ʻa ia naʻá Ne pekia ke fakaleleiʻi ʻetau ngaahi angahalá, naʻe tanu pea toki toetuʻu fakasino mei he maté, ʻo ne ikunaʻi ʻa e maté pea ʻiate Ia pē te tau lava ʻo maʻu ʻa e moʻui taʻengatá mo e fakamoʻuí.

Ko e tui kia Sisu 'oku 'ikai ko e fakamo'oni'i pe 'o e ngaahi mo'oni'i me'a fekau'aki mo ia, ko e tui kia Sisu ko e falala kiate ia, 'oku fakafalala ia kia Sisu ki he fakamo'ui, fakamolemole mo e mo'ui ta'engata. Kapau 'oku ke ma'u 'a e tui kia Sisu te ke muimui kiate Ia. "Na'a ne hu tu'o taha pe ki he ngaahi potu toputapu, 'o 'ikai 'i he toto 'o e fanga kosi mo e fanga ki'i pulu ka 'i hono toto 'o'ona, 'o ne fakapapau'i ai 'a e huhu'i ta'engata.”

Naʻe folofola ʻa Sīsū Kalaisi tonu ʻi he taʻu ʻe 2000 kuohilí: “He naʻe ʻofa pehē ʻa e ʻOtuá ki māmani, ko ia naʻá ne foaki hono ʻAlo pē taha naʻe fakatupú, koeʻuhí ke ʻoua naʻa ʻauha ʻa ia ʻe tui kiate iá, kae maʻu ʻa e moʻui taʻengatá.

Pea foki, na’e tala’ofa ‘e Sisu ‘i he ta’u ‘e 2000 kuohili ki ha taha pe ‘oku tui kiate Ia: “Ko e mo’oni, ko e mo’oni, ‘oku ou tala atu, ko ia ‘oku ne fanongo ki he’eku lea, pea tui kiate ia na’a ne fekau mai au, ‘oku ne ma’u ‘a e mo’ui ta’engata, pea ‘oku ‘ikai te ne hoko ki he fakamaau, ka kuo ne mavahe mei he mate ki he mo’ui.”

Ko e mo‘oni, ko e mo‘oni, ‘oku ou tala atu, ko ia ‘oku tuí ‘okú ne ma‘u ‘a e mo‘ui ta‘engatá.”

Pea 'oku pehe foki 'e Sisu kiate koe he 'aho ni hoku kaume'a, 'muimui 'iate au': "Kapau 'oku fie muimui ha taha 'iate au, kuo pau ke ne fakafisinga'i ia, 'o to'o hono kolosi, 'o muimui 'iate au." Ko Sisu 'a e hala, mo'oni mo e mo'ui, 'Oku 'ikai ha'u ha taha ki he 'Otua ka 'oku fou 'iate ia. Muimui kia Sisu he ko ia pe te ne lava ‘o fakamo’ui ho laumalie.

…………………………………………………………………………………….

Na’e pehe ‘e Sisu: “Ko au pe ‘a e toetu’u mo e mo’ui: ko ia ‘oku tui kiate au te ne mo’ui neongo ‘ene mate, pea ko ia ‘oku mo’ui ‘o tui kiate au ‘e ‘ikai ‘aupito te ne mate, ‘oku ke tui ki he me’a ni?”

…………………………………………………………………………….

Hoku kaumeʻa talu mei he fai angahala kotoa pē pea ʻoku ʻikai ke nau maʻu ʻa e nāunau ʻo e ʻOtuá, ʻo fakatonuhiaʻi kinautolu ko ha meʻaʻofa ʻi heʻene ʻaloʻofá ʻi he huhuʻi ʻoku ʻia Kalaisi Sīsū; He ko e kelesi kuo mou moʻui ai ʻi hoʻomou tui; pea ʻoku ʻikai meiate kimoutolu ia, ka ko e meʻaʻofa ia ʻa e ʻOtua; ‘o ‘ikai ko e ola ‘o e ngaahi ngāué, koe‘uhi ke ‘oua na‘a pōlepole ha taha. Ko ia ke mou fakatomala pea foki mai, koeʻuhi ke holoholoʻi hoʻomou ngaahi angahalá, koeʻuhí ke hoko mai ha ngaahi taimi fakaivifoʻou mei he ʻao ʻo e ʻEikí.

He ko e totongi ‘o e angahala ko e mate, ka ko e me‘a‘ofa ta‘etotongi ‘a e ‘Otua ko e mo‘ui ta‘engata ‘ia Kalaisi Sīsū ko hotau ‘Eiki. Ko e me’a ni na’e fakahaa’i ai ‘a e ‘ofa ‘a e ‘Otua ‘iate kitautolu, ‘a e fekau mai ‘e he ‘Otua hono ‘Alo tofu-pe-taha-ne-fakatupu ki mamani, koe’uhi ke tau mo’ui ‘iate ia.

‘Oku ‘i heni ‘a e ‘ofa, ‘o ‘ikai ko ‘etau ‘ofa ki he ‘Otua, ka ko ‘ene ‘ofa kiate kitautolu ‘o ne fekau mai hono ‘Alo ke hoko ko e fakalelei ma’a ‘etau ngaahi angahala. Ka ‘oku fakahā ‘e he ‘Otua ‘a ‘ene ‘ofa ‘a’ana kiate kitautolu, he na’e pekia ‘a Kalaisi ma’atautolu, lolotonga ‘etau kei angahala.

Pea ko ia, ʻi heʻetau fakatonuhia ʻi he taimi ni ʻi hono taʻataʻa, huanoa ʻetau fakamoʻui ʻiate ia mei he houhau ʻoe ʻOtua.

Ko e 'Otua neongo ko e toko 3 kehekehe Ia, Tamai, 'Alo (Sisu Kalaisi), mo e Laumalie Ma'oni'oni, ko e tokotaha pe ia, ko e 'Otua pe 'e taha 'oku toko 3 kehekehe ('ikai ko e 'otua kehekehe 'e 3) Ko e 'Otua ko e tamai mo e 'Otua ko e Laumalie Ma'oni'oni ko e 'Otua kakato, ko Sisu Kalaisi foki ko e 'Otua kakato neongo 'oku ne toe tangata kakato be like us, a! Ko Sisu ko e 'Otua mo e tangata 'i he taimi tatau! Ko Sīsū ʻa e fakamoʻui ʻo e māmaní. Siʻoku kaungāmeʻa ʻoku ʻikai ha toe hingoa ʻi he lalo langí kuo ʻomi ki he tangatá ʻa ia kuo pau ke tau fakamoʻui ai ka ko e huafa pē ʻo Sīsū Kalaisí.

Na'e pekia 'a Sisu ma'au ke fakamolemole'i ho'o ngaahi angahala, na'a ne foua 'a e mamahi mo e faingata'a lahi koe'uhi ke lava 'i he'ene pekia 'o fakamolemole'i koe mo fakapapau'i 'a e mo'ui ta'engata neongo te ke mate, 'e 'i ai ha 'aho 'o e toetu'u pea 'e 'i ai ha mamani kuo toe fakafoki mai mo ha langi kuo toe fakafoki mai.

ʻOku ou tapou atu ke mou tui kia Sīsū Kalaisi ko homou ʻEiki mo homou Fakamoʻuí. Kataki 'o tui ki he ongoongo lelei kimu'a pea toki tuai. Fakatomala (tafoki mei he angahalá pea tafoki ki he ʻOtuá) pea falala kakato kia Sīsū Kalaisi he ʻahó ni. Fakatauange te ke ako lahi ange fekau'aki mo e 'Otua pea ke lau lahi ange fekau'aki mo Ia he 'oku ne tokanga'i koe ("Li ho'o hoha'a kotoa pe kiate Ia, he 'oku ne tokanga'i koe."). Muimui kia Sisu mei he 'aho ni, 'oua 'e tatali! 'Oku 'ikai ke fakapapau'i 'apongipongi! Kataki 'o ongo'i tau'ataina ke 'eke ha'o fehu'i...